Vakantie met Alzheimer: mogelijkheden en uitdagingen

In de zomer krijgt de medisch directeur van het Alzheimercentrum van het Amsterdam UMC regelmatig de vraag of vakanties nog mogelijk zijn voor mensen met (beginnende) Alzheimer. “Veel mensen met dementie worstelen met deze vraag,” zegt directeur en neuroloog Yolande Pijnenburg. Ook Alzheimer Nederland ziet dat deze zorgen bij veel families leven: voor sommigen brengt vakantie ontspanning en plezier, terwijl het voor anderen juist stress oplevert door de verandering van omgeving.

Pijnenburg legt uit dat het moeilijk kan zijn voor mensen met Alzheimer om nieuwe informatie op te slaan, wat ervoor zorgt dat een simpele wandeling op de camping soms al tot verwarring leidt. Iemand kan bijvoorbeeld moeite hebben zijn tent of caravan terug te vinden. Henriette Brons van Alzheimer Nederland geeft aan dat dit probleem waarschijnlijk zal toenemen, gezien de vergrijzing en het groeiend aantal mensen met dementie. “We zien dat meer mensen verdwalen, vooral op onbekende plekken.”

Verdwaalrisico en voorzorgsmaatregelen

Vermissingen zijn helaas geen zeldzaamheid. Afgelopen maand raakte een Belgische man met Alzheimer vermist tijdens een vakantie in Italië, nadat hij wegliep terwijl zijn vrouw koffie haalde. Hij werd pas vier dagen later levend teruggevonden in een bos bij het Comomeer. Een vergelijkbaar incident met de Nederlandse Marjan had een tragisch einde: haar lichaam werd recent gevonden na dagenlang gezocht te hebben. Ze was weggelopen van een camping in Frankrijk en had eveneens Alzheimer in een vroeg stadium.

Toch benadrukken zowel Pijnenburg als Brons dat dit soort gebeurtenissen niet betekent dat vakanties onveilig zijn voor mensen met dementie. Wel kan de afwisseling van omgeving, weg van dagelijkse gewoontes en bekende plekken, het voor iemand met Alzheimer lastiger maken. “De vaste routine van thuis biedt houvast; het aanpassen aan een nieuwe omgeving is moeilijker,” zegt Pijnenburg. “Zelfs eenvoudige dingen, zoals de weg vinden in het vakantieverblijf of het gebruik van apparaten, kunnen uitdagingen vormen.” Volgens Brons kan het echter simpelweg even duren voordat mensen de juiste deur vinden of de nieuwe ruimte herkennen, zonder dat dit meteen voor grote problemen zorgt.

Signaleren en ondersteunen

Het komt soms voor dat dementie pas op vakantie voor het eerst duidelijk opvalt. “Dan ziet de familie dat iemand ineens niet meer weet waar het toiletgebouw is,” vertelt Pijnenburg. Alzheimer Nederland hoort echter meestal over mensen die in hun eigen woonplaats verdwalen, want gedesoriënteerd raken is een bekend symptoom van dementie. Verder verliezen mensen met dementie vaak hun probleemoplossende vermogen, wat maakt dat ze in onbekende situaties niet snel op een oplossing komen. In Nederland zoeken familieleden of de politie actief mee bij een vermissing, wat de kans op een goede afloop vergroot.

Brons en Pijnenburg vinden dat de keuze voor een vakantie per persoon moet worden gemaakt. Brons: “Het draait om de balans: levert het plezier op en geeft het energie of brengt het juist stress en risico’s met zich mee? Thuis blijven betekent ook niet dat er geen risico’s zijn.”

Praktische tips voor een ontspannen vakantie

Om de vakantie zo stressvrij mogelijk te maken, adviseert Pijnenburg een bestemming te kiezen waar de persoon met Alzheimer al eerder is geweest. “Bekende omgevingen bieden meer rust en herkenning,” zegt Brons. Ook kan het handig zijn om de persoon een kaartje met daarop contactgegevens van een bekende, het vakantieadres en een korte uitleg over dementie mee te geven, in de taal van het vakantieland.

Een alzheimer gps tracker kan in dit soort situaties ook nuttig zijn. Deze kleine apparaten maken het mogelijk om op afstand de locatie van iemand met Alzheimer te volgen, wat extra veiligheid biedt. Dit kan zowel voor de persoon met dementie als voor diens naasten geruststellend werken. Mocht iemand onverhoopt verdwalen, kan de gps tracker direct helpen bij het terugvinden. Voor families die zorgen hebben over het risico van verdwalen, kan een tracker een eenvoudige en effectieve manier zijn om de vakantie ontspannen te houden. Hoewel het gebruik van een gps tracker voor sommigen wat onwennig kan zijn, zien velen het als een praktische aanvulling die bijdraagt aan de zelfredzaamheid.

Ook andere vormen van structuur kunnen de vakantie plezieriger maken. “Een cruise kan bijvoorbeeld ideaal zijn: je kunt niet zomaar van boord, en alles, van maaltijden tot activiteiten, is goed geregeld,” legt Pijnenburg uit. Een vakantie met een voorspelbaar ritme en weinig onverwachte prikkels kan de kans op gedesoriënteerd raken verkleinen.

Voor partners of mantelzorgers kan een vakantie ook intensief zijn. Pijnenburg adviseert om de verantwoordelijkheid te delen door bijvoorbeeld met meerdere mensen te gaan. Zo hoeft niet één persoon continu alert te zijn, en kan iedereen genieten van een ontspannen vakantie.